In 2013 is Samyama een project gestart in de agrarische omgeving van Noord Veluwe. Het doel was om het gewas Miscanthus X. Giganteus te promoten als duurzame, circulaire brandstof op veehouderijen (en later ook voor middelgebruikers van warmte zoals zwembaden en gemeentehuizen).
Door het toenemende gebruik van elektriciteit en warmte is het voor 
veehouders interessant om de energiekosten te verlagen. Als alternatieve bron van warmte op deze bedrijven kan worden voldaan met biomassaketels die als grondstof snipperhout, Miscanthus of andere biomassa gebruiken. Het beschermende natuurbeleid in de Veluwe staat ook niet toe dat veehouderijbedrijven groot opschalen. Kleinere bedrijven zijn daarom wellicht op zoek naar alternatieve winsten die de grond kan bieden.
Het project is een goed voorbeeld van een verhoogde circulariteit op het agrarisch bedrijf, waar de energie op het eigen land wordt geteeld en eventueel bemest met stalmest. Bij opschaling kan miscanthus tevens worden geleverd aan het dorpszwembad of gemeentehuis voor verwarming. Miscanthus biedt daarnaast nog een veelvoud aan biobased & groene toepassingsmogelijkheden als bouwmateriaal, boxvulling, veevoeder en grondstof voor bioplastics, biobrandstoffen en chemische bouwstenen (onderstaand figuur). Door het opzetten van kleinschalige, lokale ketens wordt een nieuwe impuls gegeven aan de lokale economie, wordt werkgelegenheid en biodiversiteit verhoogd en de energie-uitgaven blijven in de regio.
Om agrariërs te overtuigen werd allereerst een kosten/batenvergelijking gemaakt (inclusief subsidies) met één hectare zonnepanelen, windmolens of één hectare miscanthus. Vervolgens werden verschillende uitgangsposities besproken die elk een ander kostenplaatje lieten zien: hoeveel levert een hectare miscanthus op (marktprijs)? En hoeveel in equivalenten aardgas (die wordt vervangen door miscanthus)? Hoeveel bespaar je als je een kleinverbruiker bent, of juist een grootverbruiker?
Deliverables
Samyama deed eerst uitgebreid onderzoek van het gewas: de groeiomstandigheden, voor/nadelen voor de natuur, woekergedrag (exoot) en cultivatievoorwaarden. Om het beschikbare landgebruik voor miscanthus inNoord Veluwe te onderzoeken, werden er potentiekaarten gemaakt (figuur linksonder is een algemene kaart van het landverbruik; midden een extractie van het landbouwgebruik; rechtsonder is de extractie van al het beschikbare land voor miscanthus na een aantal voorwaarden). Vervolgens werd een grondige kosten/batenanalyse gedaan van de gehele keten van deze nieuwe brandstof, inclusief de teelt van miscanthus, opslag, aanschaf en installatie van een ketelhuis. Er werd ook onderzoek gedaan naar de (on)mogelijkheden van het branden van miscanthus door verschillende kachels te vergelijken en expert-opinions te verzamelen van leveranciers. Een andere belangrijke kant was de communicatie: veehouders selecteren uit het gebied met specifieke en grote warmtevraag (met CBS-gegevens), informeren met flyer, informatiebrochure en telefonisch contact en uiteindelijk werd een presentatie en workshop gegeven.
Workshop
Aan het eind van het 6 maanden durend project werd een presentatie met workshop gegeven over de bevindingen en om te toetsen wat de interesse en bereidheid was om over te stappen op miscanthus. Uiteindelijk waren er 17 melkveehouders en 10 overige (agrarische) warmteverbruikers. Samyama ging nog een stap verder door de groep in te delen in kleine werkgroepjes die aan de slag gingen met discussievragen, korte SWOT-analyses voor hun eigen situatie en de haalbaarheid onderzochten voor kleinschalige ketensamenwerking tussen lokale telers en lokale warmte-afnemers zonder land. Hierbij werd steeds teruggekoppeld naar de rest van de groep om vervolgens weer nieuwe groepen te vormen en gespreksonderwerpen te bespreken: steeds weer een ander stuk van de keten onder de loep nemend.
Dit project was een uitdagende, veeleisende en vooral zeer enerverende ervaring, vooral omdat miscanthus nog redelijk onbekend is als teeltgewas in Nederland. De grootste drijfveer was toch vooral een ontwikkeling in te zetten richting de biobased economie, die in toenemende mate door wetenschappers en beleidsmakers wordt onderkend maar nog te langzaam navolging krijgt in de markt.
Downloads
Miscanthus als duurzame brandstof